Jakie lekarstwa były dostępne dla średniowiecznego cierpiącego na ból zęba, podagrę, gorączkę czy drżenie rąk? Jak można było pomóc mężczyźnie ze „skalaniem twojej pintil” lub słabym pęcherzem moczowym – albo złagodzić ból kobiety z „zgrzytaniem łona” lub która „rodzi dziecko”?
– nowy dwuletni projekt digitalizacji, katalogowania i konserwacji ponad 180 średniowiecznych manuskryptów – rozpoczął się w Cambridge University Library. Skupi się on na manuskryptach zawierających około 8000 niezredagowanych przepisów medycznych i zgromadzi unikalne i niezastąpione książki rękopiśmienne ze światowej klasy kolekcji Biblioteki Uniwersyteckiej, Muzeum Fitzwilliam i tuzina kolegiów Cambridge w 813-letniej uczelni. Reklama
CambridgeRękopisy obejmują kompilacje przepisów i teksty medyczne, ale także księgi naukowe, alchemiczne, prawne, literackie, liturgiczne i dewocyjne, ilustrując wiele różnych dróg, za pomocą których wiedza medyczna tego rodzaju była zapisywana, dzielona i przekazywana w okresie średniowiecza.
Wśród zwykłych lub ogrodowych składników znajdują się dość dziwne składniki – w szczególności te pochodzące od zwierząt. Leczenie podagry polegało na wypchaniu szczeniaka ślimakami i szałwią królewską, a następnie upieczeniu go na ognisku: wytopiony tłuszcz służył następnie do sporządzenia balsamu.
„Przy całej swojej złożoności, średniowieczne przepisy medyczne są bardzo relatywne dla współczesnych czytelników”, mówi dr James Freeman, który kieruje projektem o wartości 500 000 funtów, finansowanym przez Wellcome Trust. „Wiele z nich odnosi się do dolegliwości, z którymi wciąż zmagamy się dzisiaj: bóle głowy, bóle zębów, biegunki, kaszle, bóle kończyn. Pokazują średniowiecznych ludzi próbujących zarządzać swoim zdrowiem za pomocą wiedzy, która była dla nich dostępna w tamtym czasie – tak jak my to robimy. Są również przypomnieniem bólu i niepewności średniowiecznego życia: przed antybiotykami, przed antyseptykami i przed uśmierzaniem bólu, jak byśmy je wszystkie znali dzisiaj.
„Inne sposoby leczenia obejmują solenie sowy i pieczenie jej aż do momentu, gdy można ją zmielić na proszek, zmieszanie jej z tłuszczem dzika w celu zrobienia balsamu i natarcie nią ciała osoby cierpiącej na podagrę. W celu leczenia zaćmy – opisanej jako „pajęczyna w oku” – jeden z przepisów zaleca wzięcie woreczka żółciowego z zająca i trochę miodu, zmieszanie ich razem, a następnie przykładanie do oka za pomocą pióra przez trzy noce.”Kompilacja przepisów medycznych w oryginalnej XV-wiecznej skórzanej obwolucie – Image Credit: The Master and Fellows of Trinity College, CambridgeWiększość
manuskryptów pochodzi z XIV lub XV wieku, a niektóre przykłady z wcześniejszych stuleci, z których najstarszy ma 1000 lat. Obejmują one bogato iluminowane manuskrypty, traktaty akademickie z rozbudowanymi schematami medycznymi oraz proste książeczki kieszonkowe przeznaczone do noszenia przy sobie i być może wykonane przez samych lekarzy. Znaczna ich liczba znajduje się w wielowiekowych oprawach, a niektóre z nich wymagają znacznej konserwacji przed rozpoczęciem digitalizacji.
Zbiory średniowiecznych tekstów receptur medycznych w Cambridge stanowią jedną z największych i najbardziej znaczących kolekcji w Wielkiej Brytanii. Wiele z nich jest napisanych po łacinie, a niektóre po francusku, ale znaczna część jest napisana w języku angielskim i ilustruje początki obiegu wiedzy medycznej w języku wernakularnym tego kraju.
Zespół katalogerów projektu, pod nadzorem dr Freemana, przygotuje szczegółowe opisy zawartości tekstu, cech materiałowych, pochodzenia i proweniencji oraz umieści przepisy w ich materialnych, intelektualnych i historycznych kontekstach.projektu-cyfrowe obrazy o wysokiej rozdzielczości, szczegółowe opisy i pełnotekstowe transkrypcje – zostaną swobodnie udostępnione online w Cambridge Digital Library, otwierając te zbiory dla badaczy na całym świecie.
„Te manuskrypty zapewniają genialny wgląd w średniowieczną kulturę medyczną, a zawarte w nich receptury przybliżają nam interakcje między pacjentem a praktykiem, które miały miejsce wiele wieków temu” – dodaje dr Freeman. „Do tej pory takie teksty były dość trudne dla badaczy i członków społeczeństwa, aby uzyskać dostęp i analizować.
„W tych przepisach wymienia się oszałamiający wachlarz składników – zwierzęcych, mineralnych i roślinnych. Są tam zioła, które można by znaleźć we współczesnych ogrodach i na półkach supermarketów – szałwia, rozmaryn, tymianek, laur, mięta – ale także pospolite byliny: walwort, henbane, betonia i comfrey. Średniowieczni lekarze mieli również dostęp i stosowali w swoich recepturach różnorodne przyprawy, takie jak kminek, pieprz i imbir, a także powszechnie mieszali składniki z piwem, białym winem, octem lub mlekiem.”
CambridgeOprócz codziennych dolegliwości, książki z przepisami ujawniają niektóre z niepokojących i ponurych dolegliwości, które dotykały ludzi średniowiecza: ciało, które rośnie w oku człowieka, zjadliwe wrzody, przetoki i nowot wory.
Niektóre podkreślają brutalność średniowiecznego życia: jak określić, czy czaszka została pęknięta po uderzeniu bronią, jak zatamować krwawienie lub nastawić złamane kości.
„Za każdym przepisem, jakkolwiek odległym, kryje się ludzka historia: doświadczenia choroby i bólu, ale także pragnienie życia i bycia zdrowym” – dodał dr Freeman. „Niektóre z najbardziej poruszających są te, które remedia mówią o nadziejach lub tragicznych rozczarowaniach ludzi średniowiecza: przepis 'na to, aby mężczyzna i kobieta mieli dzieci’, aby wiedzieć, czy kobieta w ciąży nosi chłopca czy dziewczynkę, i 'aby dostarczyć kobiecie martwego dziecka’. ”
Transkrypcje zespołu projektowego otworzą zawartość manuskryptów dla badaczy zdrowia i historyków medycyny, umożliwiając wyszukiwanie słów kluczowych, badania sposobów leczenia konkretnych dolegliwości lub ilościowe analizy poszczególnych składników lub technik przygotowywania.
Przedstawiamy Wam Ring of Urine w tym #MondayMorning! Ten schemat był używany, aby pomóc zdiagnozować chorobę poprzez kolor ich moczu – nie za bardzo podobny do tego, jak lekarze sprawdzają infekcje dzisiaj!
Sprawdź więcej #CuriousCures: https://t.co/3Li8SXMRSr#MedievalTwitter pic.twitter.com/RiKJONTOPJ
– Biblioteka Uniwersytecka w Cambridge (@theUL) 22 sierpnia 2022 r.
